Schema voor hydrocortison substitutie perioperatief bij bijnierschorsinsufficiëntie
Achtergrond
- Bijnier produceerd 8-10mg cortisol per dag
- Lichamelijke stress activeert de HPA-as waardoor toename productie cortisol
- Chronisch gebruik van corticosteroïden kan leiden tot negatieve feedback op de HPA-as, waardoor daling productie cortisol
- Perioperatief is er extra corticosteroïden nodig
Er zijn diverse glucocorticoïd stress schema’s voor volwassenen en kinderen. Dit schema is een voorbeeld.
Indicaties
- Bijnierinsufficiëntie:
- Primaire bijnierschorsinsufficiëntie: M. Addison, bijniermetastasen, bloeding, infecties zoals hiv of TBC
- Secundaire bijnierschorsinsufficiëntie: hypofysetumor, syndroom van Sheehan, apoplexie, schedelhersen-trauma
- Tertiaire bijnierschorsinsufficiëntie: Exogeen gebruik corticosteroïden
- ≥ 3 weken, ≥ 7.5mg prednisolon/dag (of equivalent daarvan, zie schema)
- Na staken herstel van de HPA-as. Duur herstelperiode is afhankelijk duur en dosering van de behandeling
- Bij twijfel consulteer internist-endocrinoloog (Synacthentest?)
Equivalente dosis glucocorticoïden
| Middel | Rel. anti-inflammatiore werking | Rel. mineralocorticoïde werking | Equivalente dosis (mg) |
| Cortisonacetaat | 0,8 | 0,8 | 25 |
| Hydrocortison | 1 | 1 | 20 |
| Prednis(ol)on | 4 | 0,8 | 5 |
| Methylprednisolon | 5 | 0,5 | 4 |
| Dexamethason | 25 | 0 | 0,75 |
| Betamethason | 25 | 0 | 0,75 |
1
Schema
| Type operatie | Definitie | Glucocorticoïd dosering |
| Licht | Lokaal Anesthesie Operatieduur < 1 uur | Hydrocortison 25 mg IM/IV, 30-60 min vóór ingreep of bij prikken infuus Dag 1 post-OK: Onderhoudsdosering |
| Matig | Bijv. vaatoperatie in been, arthroplastiek | Hydrocortison 25 mg IV, 30-60 min vóór ingreep, gevolgd door 75 mg/24h IV Dag 1 post-OK: 50 mg hydrocortison/24h IV Dag 2 post-OK: Onderhoudsdosering |
| Groot | Bijv. hemicolectomie, aorta-chirurgie | Hydrocortison 50mg IV, 30-60 min vóór ingreep, gevolgd door 150 mg/24h IV Dag 1 post-OK: 100 mg hydrocortison/24h IV Dag 2 post-OK: 50 mg hydrocortison/24h IV Dag 3 post-OK: Onderhoudsdosering |
- Effect glucocorticoïden beoordelen door bloeddrukrespons en bepaling electrolyten
- Bij hypotensie niet reagerend op adequate vloeistofresuscitatie denk aan bijnierschorsinsufficiëntie
Schema Kinderen
- Indicatie: primaire, secundaire bijnierschorsinsufficiëntie en/of Glucocorticoïdengebruik ≥ 3 weken, ≥ 10mg/m2 hydrocortison /dag
- Ongeacht type en duur operatie:
- Bij inleiding 50mg/m2 hydrocortison, gevolgd door 60mg/m2 per dag, verdeeld over 6 giften à 4 uur
- Formule van Mosteller voor berekenen lichaamsoppervlakte:
- BSA= √((Lengte x Gewicht)/3600)
- Body Surface Area in m2, Lengte in cm en Gewicht in kg
- Voor neonaten dexamethason stress schema
- Overleg laagdrempelig met kinderarts/endocrinoloog
2
Referenties
- 1.. Corticosteroïden, systemisch. Farmacotherapeutisch Kompas. https://www.farmacotherapeutischkompas.nl. Accessed January 2020.